Sạc ắc quy: Khi nào là quá đầy?

Chúng ta sẽ đi sâu vào các vấn đề phát sinh từ việc sạc ắc quy quá mức và các bước sạc chuẩn mực để tối ưu hóa tuổi thọ ắc quy. Với Ắc Quy Đồng Khánh, bạn sẽ nhận được thông tin chuyên sâu và các giải pháp ắc quy chất lượng cao.
Lời nói đầu
Trong bối cảnh công nghệ hiện đại, ắc quy đóng vai trò thiết yếu nhằm duy trì nguồn cấp điện không gián đoạn cho nhiều loại máy móc và phương tiện giao thông. Bao gồm xe hơi, nguồn điện dự phòng và thiết bị công nghiệp, tuổi thọ và hiệu suất của ắc quy phụ thuộc rất nhiều vào quy trình sạc. Việc sạc ắc quy vượt quá dung lượng là một sai lầm phổ biến nhưng thường bị bỏ qua.
Vậy vấn đề cần làm rõ là: Việc nạp điện cho ắc quy đến mức bão hòa có gây ra rủi ro nào không? Nội dung dưới đây sẽ tập trung làm rõ những tác hại tiềm ẩn do quá trình nạp điện vượt ngưỡng. Chúng tôi cũng sẽ cung cấp những kiến thức khoa học chuyên sâu và các khuyến nghị từ những người có kinh nghiệm nhằm giúp bạn sạc ắc quy một cách chính xác nhất. Ngoài ra, Ắc Quy Đồng Khánh là đơn vị có thâm niên trong lĩnh vực sẽ giới thiệu các giải pháp và dịch vụ giúp ắc quy của bạn hoạt động bền bỉ và hiệu quả hơn.
Các điểm chính
Những rủi ro từ việc nạp điện ắc quy quá ngưỡng
Việc nạp điện cho ắc quy vượt quá dung lượng, tức là quá sạc, là một yếu tố chính dẫn đến sự xuống cấp và rút ngắn vòng đời của ắc quy. Dù cho nhiều bộ sạc ngày nay được trang bị tính năng tự động ngắt, nhưng nếu bộ sạc gặp lỗi, hoặc do sự bất cẩn của người dùng, tình trạng quá sạc vẫn có thể xảy ra.
Hiện tượng nạp điện vượt mức và cách thức diễn ra
Việc sạc ắc quy về bản chất là chuyển đổi điện năng thành hóa năng để tích trữ. Khi bộ tích điện đã nạp đủ năng lượng, trong trường hợp dòng điện vẫn tiếp tục đi vào, điều này sẽ dẫn đến tình trạng quá sạc. Nguyên lý cốt lõi của quá sạc ở ắc quy chì-axit là việc phân tách nước trong chất điện phân. Lúc ắc quy đạt ngưỡng đầy, điện năng thừa không thể chuyển hóa thành hóa năng một cách tối ưu. Thay vào đó, nó bắt đầu phân hủy nước (H2O) thành khí hydro (H2) và khí oxy (O2). Quá trình này còn được biết đến với tên gọi điện phân.
Những loại ắc quy thường gặp như ắc quy nước và ắc quy khô (AGM, Gel) đều có những phản ứng đặc trưng khi bị quá sạc.
Ắc quy ngập điện phân: Tình trạng quá sạc làm cho sự phân ly nước diễn ra mạnh hơn. Nước trong ắc quy sẽ bốc hơi rất nhanh, gây ra sự sụt giảm mức chất điện phân. Nếu không được bổ sung nước cất kịp thời, bản cực sẽ mất đi độ ẩm cần thiết, làm phát sinh hiện tượng sulfat hóa nặng nề khiến ắc quy bị phá hủy không thể phục hồi. Ngoài ra, khí hydro và oxy sinh ra có thể tích tụ gây ra áp lực mạnh mẽ bên trong bình, tiềm tàng rủi ro cháy nổ.
Ắc quy không cần bảo dưỡng (AGM và Gel): Kể cả khi có thiết kế kín, nhưng quá sạc vẫn gây hại đáng kể. Trong ắc quy AGM, các tấm sợi thủy tinh thấm dung dịch điện phân. Khí được tạo ra khi quá sạc không thể thoát đi nhanh chóng, gây ra sự gia tăng áp suất nội bộ. Điều này có thể làm phồng rộp vỏ bình, thậm chí gây nổ. Với ắc quy Gel, chất điện phân dạng gel cũng có thể bị phân hủy. Gel có thể bị khô cứng hoặc tạo túi khí do nhiệt độ cao từ quá sạc, ảnh hưởng đến khả năng dẫn điện, và suy giảm dung lượng nghiêm trọng.
Thực tế đã ghi nhận nhiều vụ cháy nổ, hỏng hóc do quá sạc.  điện áp acquy khi đầy  sự cố cháy liên quan đến xe điện, xe máy điện có nguyên nhân chính là việc ắc quy bị quá sạc. Tình trạng ắc quy bị phồng, vỏ ngoài bị biến dạng là biểu hiện rõ rệt của tình trạng quá sạc.
Các tác động tiêu cực của việc sạc ắc quy quá mức
Quá sạc ắc quy dẫn đến nhiều hệ lụy nặng nề, không chỉ ảnh hưởng đến bản thân ắc quy cũng như đe dọa an toàn của người vận hành.
Giảm đáng kể độ bền của ắc quy: Đây là hệ quả thường gặp nhất. Nạp điện quá mức đẩy nhanh hiện tượng sulfat hóa, tức là sự hình thành các tinh thể chì sulfat (PbSO4) không hòa tan trên bề mặt các tấm bản cực. Chúng làm giảm khả năng phản ứng hóa học, khiến dung lượng ắc quy bị suy giảm đồng thời tăng điện trở nội bộ. Bên cạnh đó, việc quá sạc cũng gây ra sự ăn mòn bản cực, nhất là đối với bản cực dương. Ăn mòn làm cho các bản cực trở nên mỏng manh và dễ vỡ, làm giảm hiệu quả lưu trữ năng lượng và làm hỏng ắc quy vĩnh viễn.
Nguy cơ axit bị rò rỉ hoặc bình ắc quy phát nổ tăng cao: Như đã nói, quá sạc tạo ra một lượng lớn khí hydro và oxy. Nếu hệ thống thông hơi của ắc quy không hoạt động hiệu quả, hoặc nếu ắc quy kín khí không trang bị van xả áp, áp suất bên trong sẽ tăng cao một cách bất ngờ. Điều này có thể làm nứt vỏ bình, dẫn đến việc axit sulfuric bị rò rỉ. Chất axit này có tính chất ăn mòn nghiêm trọng, làm tổn thương da nghiêm trọng cho người tiếp xúc. Trong kịch bản xấu nhất, khí tích tụ có thể làm ắc quy phát nổ, nhất là khi có tia lửa hoặc nguồn nhiệt ở gần.
Ảnh hưởng đến hiệu suất hoạt động của thiết bị: Ắc quy bị quá sạc sẽ không còn hoạt động ổn định. Dung lượng thực tế bị giảm, làm cho thiết bị có thời gian sử dụng ít đi. Đối với các phương tiện, việc này có thể gây trở ngại cho quá trình khởi động hoặc làm suy yếu hiệu suất của các hệ thống điện trên xe. Trong lĩnh vực công nghiệp, sự cố ắc quy do việc nạp điện vượt mức có thể dẫn đến gián đoạn sản xuất cùng với những thiệt hại tài chính không nhỏ.
Dưới đây là bảng tổng hợp giúp bạn hình dung rõ hơn về các hậu quả tiêu cực:

Giải pháp ngăn ngừa quá sạc
Nhằm bảo vệ ắc quy và tối ưu hóa vòng đời, cần thiết phải áp dụng các biện pháp phòng tránh quá sạc.
Dùng bộ sạc tự ngắt khi đầy
Đây là giải pháp hiệu quả và an toàn nhất. Các bộ sạc hiện đại thường tích hợp chip điều khiển thông minh có khả năng tự động xác định điện áp và cường độ dòng điện của ắc quy. Chúng được tích hợp các phương thức sạc đa cấp, bắt đầu bằng sạc nhanh (Bulk Charge) cho đến sạc hấp thụ (Absorption Charge) và cuối cùng là sạc duy trì (Float Charge).
Ưu điểm của việc lựa chọn bộ sạc phù hợp, có thương hiệu là không hề nhỏ:

Tự động ngắt khi đầy: Máy sạc sẽ tự động chấm dứt quá trình nạp khi ắc quy đạt điện áp sạc đầy. Điều này giúp loại bỏ hoàn toàn tình trạng quá sạc.

Quản lý dòng sạc một cách tối ưu: Máy sạc thông minh kiểm soát dòng điện nạp theo đúng tình trạng hiện tại của ắc quy, giúp quá trình sạc đạt hiệu suất cao hơn và ngăn ngừa hư hại cho ắc quy.
Tính năng bảo vệ đa dạng: Nhiều bộ sạc còn tích hợp các tính năng bảo vệ như chống ngược cực, bảo vệ khỏi chập điện, bảo vệ khỏi tình trạng nóng quá mức, và cả khả năng khử sulfat. Các tính năng này góp phần kéo dài vòng đời ắc quy và bảo vệ tối đa cho người sử dụng.
Giám sát định kỳ quá trình nạp điện
Cho dù bạn đang dùng bộ sạc tự động, việc kiểm tra và theo dõi định kỳ vẫn là điều không thể bỏ qua. Việc này giúp phát hiện kịp thời những dấu hiệu không bình thường và xử lý ngay lập tức.
Các bước kiểm tra điện áp, dòng điện sạc:
Dùng vôn kế để đo: Đo điện áp ắc quy trước và trong khi sạc. Điện áp ắc quy 12V khi đầy thường ở mức 12.6V - 12.8V. Nếu điện áp tăng quá cao (ví dụ trên 14.5V) mà không ngắt, đó có thể là dấu hiệu của bộ sạc bị lỗi.
Sử dụng ampe kế: Theo dõi dòng điện sạc vào ắc quy. Dòng điện sạc sẽ giảm dần khi ắc quy sắp đạt dung lượng tối đa. Nếu dòng điện không giảm hoặc giảm chậm hơn bình thường, đây cũng có thể là biểu hiện của việc bộ sạc gặp trục trặc.

Chú ý các dấu hiệu thể chất: Ắc quy bị quá sạc thường có biểu hiện nóng lên không bình thường. Với ắc quy nước, có thể nghe thấy tiếng sôi lớn. Mùi trứng thối (khí H2S) cũng là dấu hiệu của quá sạc. Vỏ bình ắc quy khô có thể bị sưng phồng. Trong trường hợp phát hiện một trong những dấu hiệu này, hãy dừng quá trình sạc ngay tức thì.
Tổng kết
Nói tóm lại, việc nạp điện cho ắc quy vượt ngưỡng không những gây tổn hại nghiêm trọng cho ắc quy mà còn mang theo nhiều nguy hiểm tiềm tàng về an toàn. Bắt đầu từ sulfat hóa, bào mòn bản cực và cả rủi ro cháy nổ cùng rò rỉ axit, những hậu quả này đều có thể tránh được nếu chúng ta thực hiện đúng quy trình nạp điện.
Ắc Quy Đồng Khánh luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc chăm sóc và bảo quản ắc quy. Đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi ngay để được tư vấn miễn phí hay sử dụng dịch vụ bảo trì, kiểm tra ắc quy chuyên nghiệp. Ắc Quy Đồng Khánh cam kết cung cấp giải pháp tốt nhất giúp ắc quy của bạn hoạt động bền bỉ và an toàn trên mọi hành trình.